ทวีปยุโรป

ลักษณะภูมิประเทศของทวีปยุโรปแบ่งได้เป็น 4 เขตใหญ่ ๆ

1. เขตภูเขาภาคเหนือ คาบสมุทรสแกนดิเนเวีย คือ เทือกเขาคโยเลน นอกจากนั้นมีเทือกเขาในสกอตแลนด์ เวลส์ เกาะบริเตนใหญ่ และเกาะไอซ์แลนด์ ลักษณะภูมิประเทศในแถบนี้ที่เกิดจากการ กัดเซาะของธารน้ำแข็ง คือ ชายฝั่งที่มีลักษณะเว้าแหว่งมากเป็นพิเศษ เรียกว่า ฟยอร์ด ได้แก่ ชายฝั่งนอร์เวย์ และสกอตแลนด์ 
2. เขตที่ราบใหญ่ภาคกลาง ภูมิประเทศเป็นที่ราบชายฝั่งทะเลบริเวณประเทศฝรั่งเศส เบลเยี่ยม เนเธอร์แลนด์ เดนมาร์ก เยอรมนี โปแลนด์ และรัสเซียถึงเทือกเขายูราล แม่น้ำสายสำคัญ แม่น้ำไรน์ ในเยอรมนี ไหลลงทะเลเหนือ แม่น้ำดานูบ แม่น้ำนานาชาติ ไหลลงทะเลดำ แม่น้ำโปในอิตาลี ไหลลงทะเลเอเดรียติก แม่น้ำดนีเปอร์ในยูเคน ไหลลงทะเลดำ แม่น้ำโวลก้า ในรัสเซีย ไหลลงทะเลแคสเปียนแม่น้ำลัวร์ แม่น้ำเซน ฝรั่งเศส เขตที่ราบใหญ่ภาคกลางนี้มีประชากรอยู่อาศัยหนาแน่น เป็นเขตที่มีความสำคัญทางด้านเกษตรกรรมมากที่สุดของทวีปยุโรป 
3. เขตที่ราบสูงภาคกลางทวีปยุโรป ได้แก่ บริเวณภาคตะวันออกของประเทศฝรั่งเศส ภาคใต้ของประเทศเยอรมนี และประเทศโปแลนด์ คาบสมุทรไอบีเรียในยุโรปภาคใต้ ในสเปนและโปรตุเกส คาบสมุทรบอลข่านในกรีซ ที่ราบสูงอิตาลี และที่ราบสูงรุสเซียตอนกลาง 
4. เขตเทือกเขาตอนใต้ เป็นเทือกเขาหินใหม่ ภูเขาที่สำคัญ ได้แก่ เทือกเขาแอลป์ (Alps) ยอดเขาที่สำคัญยอดเขามองต์บลัง 4807 เมตร เทือกเขาแอพเพนไนส์ เทือกเขาไดนาริกแอลป์ นอกจากนี้ยังมีเทือกเขาพีเรนิส เทือกเขาแคนตาเบรียน ในสเปน เทือกเขาคาร์เปเธียน ในยูเคน เทือกเขาคอเคซัส มียอดสูงที่สุดชื่อ เอลบรุส สูง 5,642 เมตร บริเวณทางตอนใต้เทือกเขาเหล่านี้ยังมีปรากฏการณ์แผ่นดินไหวและภูเขาไฟ ได้แก่ ภูเขาไฟวิซูเวียส ภูเขาไฟเอตนา และภูเขาไฟสตรอมโบลีในประเทศอิตาลี ส่วนประเทศที่ประสบภัยจากแผ่นดินไหว ได้แก่ อิตาลี ยูโกสลาเวีย และกรีซ

ภูมิอากาศส่วนใหญ่ของทวีปยุโรป ได้ 7 เขต ดังนี้

1. ภูมิอากาศแบบขั้วโลก หรืออากาศแบบทุนดรา เป็นเขตที่มีอากาศหนาวจัดในฤดูหนาวเป็นระยะเวลานาน มีฤดูร้อนสั้น ๆ เพียง 1- 2 เดือน อุณหภูมิทั้งปีเฉลี่ยแล้วไม่เกิน 10 องศาเซลเซียส ทำให้มีหิมะและน้ำแข็งปกคลุมเกือบตลอดทั้งปี ชายฝั่งภาคเหนือคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย และชายฝั่งมหาสมุทรอาร์กติก พืช ได้แก่ มอส และตะไคร่น้ำ 

1. ภูมิอากาศแบบกึ่งขั้วโลก หรืออากาศแบบไทกา ลักษณะอากาศที่หนาวเย็นในฤดูหนาวมี ฤดูร้อนอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 17 องศาเซลเซียส บริเวณตอนกลางของคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย พื้นที่ส่วนใหญ่ของฟินแลนด์ และภาคเหนือของสหพันธรัฐรัสเซีย พืช ได้แก่ ป่าสน ( ป่าไทกา ) 

1. ภูมิอากาศอบอุ่นชื้น ลักษณะภูมิอากาศอบอุ่นที่มีฤดูร้อน อากาศร้อนจัด แต่ได้รับอิทธิพลจากทะเลจึงทำให้มีฝนตกชุกตลอดทั้งปี ไม่มีฤดูแล้งที่เด่นชัด ภูมิอากาศแบบนี้พบในบริเวณภาคตะวันออกเฉียงใต้ของทวีป ตอนเหนือและตอนกลางของคาบสมุทรบอลข่าน พืช ได้แก่ ป่าไม้ผลัดใบและป่าผสม 

1. ภูมิอากาศอบอุ่นชื้นภาคพื้นทวีป ลักษณะอากาศค่อนข้างหนาวเย็นเป็นเวลานานในฤดูหนาว อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 1- 2 องศาเซลเซียส ส่วนฤดูร้อนจะอบอุ่น อุณหภูมิประมาณ 19 – 20 องศาเซลเซียส เป็นเขตที่ได้รับอิทธิพลจากทะเลน้อยเพราะอยู่ลึกเข้าไปในทวีป ได้แก่ บริเวณยุโรปตะวันออก ครอบคลุมประเทศโปแลนด์ สาธารณรัฐเช็ก สาธารณรัฐสโลวัก โรมาเนีย มอลโดวา ยูเครน ตอนใต้ของสหพันธรัฐรัสเซียได้แก่ ป่าไม้ผลัดใบและป่าผสม

1. ภูมิอากาศแบบภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก ลักษณะอากาศที่อบอุ่นชื้นตลอดทั้งปี ฤดูหนาวอากาศไม่หนาวจัดเพราะได้รับอิทธิพลจากกระแสน้ำอุ่นแอตแลนติกเหนือ มีลมประจำตะวันตกพัดผ่านทำให้มีฝนตกชุก ได้แก่ บริเวณชายฝั่งตะวันตกและตะวันตกเฉียง-เหนือ ของทวีปยุโรป ครอบคลุมประเทศสหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม เดนมาร์ก ภาคใต้ของนอร์เวย์และสวีเดน พืช ได้แก่ ป่าไม้ผลัดใบผสมกับป่าสน ไม้สำคัญ เช่น บีช เอช โอ๊ก ซีดาร์ เป็นต้น 

1. ภูมิอากาศแบบกึ่งทะเลทรายแถบอบอุ่น ลักษณะอากาศที่ค่อนข้างแห้งแล้ง มีฝนตกน้อย ได้แก่ บริเวณตอนกลางคาบสมุทรไอบีเรีย ตอนเหนือทะเลดำและทะเลแคสเปียน และตอนใต้ของสหพันธรัฐรัสเซีย พืช ได้แก่ ทุ่งหญ้ากอสั้น ๆ ที่เรียกว่าทุ่งหญ้าสเตปป์ ( steppe ) มีไม้พุ่มเตี้ยขึ้นสลับกันห่าง ๆ 

1. ภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียนลักษณะอากาศ ฤดูร้อนอากาศร้อนและแห้งแล้ง ฤดูหนาวมีอากาศอบอุ่นและมีฝนตก อุณหภูมิในฤดูร้อนเฉลี่ยประมาณ 23 องศาเซลเซียส ฤดูหนาวอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 8 องศาเซลเซียส ได้แก่ บริเวณชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ครอบคลุมคาบสมุทรไอบีเรีย ภาคใต้ฝรั่งเศส คาบสมุทรอิตาลี และชายฝั่งคาบสมุทรบอลข่าน พืช ได้แก่ ไม้คอร์ก

ลักษณะทางเศรษฐกิจของทวีปยุโรป

          เนื่องจากทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีประชากรที่มีคุณภาพ ส่งผลให้ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจแห่งหนึ่งของโลก กิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่

  1. การเพาะปลูก เขตเพาะปลูกอยู่ในยุโรปตะวันตก ภาคตะวันออกและภาคใต้ของอังกฤษ ภาคเหนือและภาคตะวันตกของฝรั่งเศส ตอนเหนือของเยอรมนี  ยูเครน  พืชที่สำคัญคือ ข้าวสาลี ปลูกได้มากที่สุดคือ  ยูเครน  รองลงไปคือ  ฝรั่งเศส  อิตาลี  สเปน  โรมาเนีย  บัลแกเรีย  เยอรมนี  ฮังการี  ข้าวโอ๊ต  ข้าวบาร์เลย์  ข้าวไรย์  ถั่ว  มันฝรั่ง  ปลูกได้โดยทั่วไป  องุ่น ส้ม มะกอก มะนาว แอปเปิลและผลไม้ชนิดต่างๆ ปลูกได้มากเขตอากาศแบบเมดิเตอร์เนียน ได้แก่ประเทศอิตาลี ฝรั่งเศส สเปน กรีซ ต้นแฟล็กซ์ ใช้ใบทำป่านลินิน ปลูกมากในโปแลนด์  เบลเยียม ไอร์แลนด์

 2. การเลี้ยงสัตว์ เลี้ยงไปตามลักษณะภูมิประเทศและภูมิอากาศ เขตทุนดรา มีการเลี้ยงกวางเรนเดียร์ / เขตทุ่งหญ้าสเตปป์ มีการเลี้ยงโคเนื้อ แพะ แกะ ม้า /  เขตเมดิเตอร์เรเนียน มีการเลี้ยงโคเนื้อ และแกะ / เขตภูเขาสูง และที่ราบสูง มีการเลี้ยงโคเนื้อ  โคนม  แกะ / เขตอบอุ่นชื้นตอนเหนือของคาบสมุทรบอลข่าน  มีการเลี้ยงสุกรด้วยข้าวโพด / เขตภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก  มีการทำฟาร์มโคนม

3. การทำป่าไม้  พบมากในประเทศฟินแลนด์ สวีเดน รัสเซีย นอร์เวย์ ในบริเวณป่าสน ซึ่งเป็นไม้เนื้ออ่อน นำมาผลิตเป็นเยื่อกระดาษกระดาษ

 4. การประมง  แหล่งประมงที่สำคัญ ได้แก่ ทะเลเหนือ โดยเฉพาะบริเวณที่กระแสน้ำอุ่นแอตแลนติกเหนือบรรจบกับกระแสน้ำเย็นกรีนแลนด์ตะวันออก เกิดเป็นแหล่งที่มีปลาชุกชุมมากแห่งหนึ่งของโลกเรียกว่า  ดอกเกอร์แบงก์  ประเทศที่จับปลาได้มาก  สหราชอาณาจักร  ไอซ์แลนด์  นอร์เวย์ / บริเวณอ่าวบิสเคย์จนถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน โดยเฉพาะบริเวณทะเลดำ ทะเลสาบแคสเปียนและแม่น้ำโวลกา มีการจับปลาสเตอร์เจียน มาทำเป็นไข่ปลาคาร์เวียร์

  5. การทำเหมืองแร่ ยุโรปเป็นทวีปที่มีแร่เหล็กและถ่านหินอุดมสมบูรณ์                                     

          – ถ่านหิน แหล่งสำคัญอยู่ทางภาคเหนือของสหราชอาณาจักร ภาคกลางของเบลเยียม  ลุ่มแม่น้ำรูห์ของเยอรมนี ภาคใต้ของโปแลนด์ ภาคเหนือของเช็ก  สโลวัก  ยูเครน  ไซบีเรียของรัสเซีย                 

           – เหล็ก แหล่งสำคัญคือ แหล่งคิรูนาและเยลีวาร์ทางตอนเหนือของสวีเดน /แหล่งคริวอยร็อกในยูเครน/แหล่งลอเรนซ์ทางตะวันออกเฉียงใต้ของฝรั่งเศส                                                                      

          – น้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติ แหล่งสำคัญของยุโรปอยู่ในบริเวณทะเลเหนือ และรอบๆทะเลสาบแคสเปียน                                     

          – บอกไซต์ เมื่อนำถลุงแล้วได้อะลูมิเนียม แหล่งผลิตสำคัญอยู่ทางภาคใต้ของฝรั่งเศส ยูโกสลาเวีย ฮังการี เทือกเขาอูราลในรัสเซีย              

           – โพแทช ใช้ในอุตสาหกรรมปุ๋ยและสบู่ แหล่งผลิตอยู่ในประเทศฝรั่งเศส เยอรมนี สเปน รัสเซีย

          6. อุตสาหกรรม ยุโรปได้ชื่อว่าเป็นทวีปอุตสาหกรรม เพราะเกือบทุกประเทศมีประชากรผู้ใช้แรงงานส่วนใหญ่อยู่ในภาคอุตสาหกรรม แหล่งอุตสาหกรรมส่วนใหญ่อยู่ในยุโรปตะวันตก เช่น สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส เยอรมนี เนเธอร์แลนด์ ส่วนยุโรปตะวันออกอยู่ใน รัสเซีย ยูเครน เบลารุส

     7. พาณิชยกรรม  เนื่องจากยุโรปความเจริญก้าวหน้าทางอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี ทำให้ยุโรปมีการติดต่อค้าขายกับภูมิภาคอื่นและมีการตั้งกลุ่มทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ เช่น สหภาพยุโรป (EU-European Union) สมาคมการค้าเสรีแห่งยุโรป (EFTA-European Free Trade Association) ตลาดการค้าขายระหว่างประเทศ ได้แก่ ประเทศต่างๆที่อยู่ในยุโรปและประเทศอเมริกาเหนือ

  8. การท่องเที่ยว ทวีปยุโรปมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติและแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมอยู่หลายแห่ง ประกอบกับมีภูมิอากาศที่อบอุ่นสบาย จึงเป็นสิ่งดึงดูดให้นักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามาปีละมากๆ แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สำคัญ เช่น พระอาทิตย์เที่ยงคืนที่ประเทศนอร์เวย์ ภูมิประเทศเทือกเขาแอลป์ในประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ออสเตรีย ฝรั่งเศส แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม เช่น หอไอเฟลในกรุงปารีส  ประเทศฝรั่งเศส พิพิธภัณฑ์ ปราสาท และอาคารสถานที่ทางประวัติศาสตร์ในประเทศสหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี กรีซ สวีเดน

    9.การคมนาคมขนส่ง ยุโรปเป็นทวีปที่มีการคมนาคมขนส่งเจริญก้าวหน้ามาก                         

          – ทางรถยนต์ มีทางหลวงเชื่อมระหว่างเมือง เขตอุตสาหกรรมและประเทศต่างๆ มีระยะทางยาวประมาณ 1 ใน 5 ของทางรถยนต์ของโลก   

          – ทางรถไฟ ทวีปยุโรปมีทางรถไฟยาว 1 ใน 3 ของทางรถไฟในโลก ประเทศที่มีทางรถไฟยาวเมื่อเฉลี่ยต่อเนื้อที่แล้วมากที่สุด คือ เบลเยียม รองลงมาคือ สหราชอาณาจักร สวิตเซอร์แลนด์  เมืองที่เป็นศูนย์กลางการคมนาคมทางรถไฟคือ ปารีส ลอนดอน เบอร์ลิน วอร์ซอ มอสโก               

          – ทางอากาศ แต่ละประเทศต่างก็มีสายการบินเป็นของตนเอง ใช้ติดต่อระหว่างเมืองภายในประเทศ ระหว่างประเทศ และระหว่างทวีป ศูนย์กลางการบินส่วนใหญ่เป็นเมืองหลวงของแต่ละประเทศ             

           – ทางน้ำ แม่น้ำสำคัญที่ใช้ในการคมนาคมขนส่งภายในประเทศและระหว่างประเทศ ได้แก่ แม่น้ำไรน์ แม่น้ำเซน แม่น้ำดานูบ แม่น้ำโวลกา แม่น้ำโอเดอร์ และมีการขุดคลองเพื่อการคมนาคม เช่น คลองคีล ในเยอรมนี เชื่อมระหว่างทะเลบอลติกกับทะเลเหนือ คลองมีดีในฝรั่งเศสเชื่อมทะเลเมดิเตอร์เรเนียนกับมหาสมุทรแอตแลนติก

ลักษณะประชากร
 -ด้านเชื้อชาติ

ส่วนใหญ่เป็นชาวผิวขาว เชื้อชาติคอเคซอยด์ แบ่งออกเป็น 4 กลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย ดังนี้
    1.1 กลุ่มนอร์ดิก อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของทวีปโดยเฉพาะในคาบสมุทรสแกนดิเนเวียมีรูปร่างสูงใหญ่ ผิวเกลี้ยง ตาสีฟ้า ผมสีทอง กะโหลกศีรษะค่อนข้างยาว
    1.2 กลุ่มเมดิเตอร์เรเนียน อยู่ทางภาคใต้ของทวีป เช่น ในประเทศ สเปน โปรตุเกส และกรีซ มีรูปร่างเล็ก ผมสีดำ ตาสีฟ้า กะโหลกศีรษะกลม ผิวคล้ำและเกลี้ยง
    1.3 กลุ่มอัลไพน์ อาศัยอยู่แถบเทือกเขาแอลป์ มีรูปร่างค่อนข้างล่ำสันและเตี้ย ผมและตาสีน้ำตาล กะโหลกศีรษะค่อนข้างกลม
    1.4 กลุ่มแลปป์และบัลติกตะวันออก อยู่ในนอร์เวย์ สวีเดน ฟินแลนด์ รัสเซีย มีรูปร่างเล็ก ตาสีฟ้า ผมดำ จมูกค่อนข้างแบนกะโหลกศรีษะค่อนข้างกลม ชาวแลปป์มิใช่ชาวยุโรปแท้ แต่เป็นมนุษย์ในสาขามองโกลอยด์